Το Χιονοβούνι να χαρακτηρισθεί "Απάτητο Βουνό"!

προς Υφυπουργό ΥΠΕΝ, κο Αμυρά

κύριε Υφυπουργέ, πρόσφατα το ΥΠΕΝ ενέταξε σε καθεστώς απόλυτης προστασίας 6 ορεινούς όγκους της Ελλάδας. Στις περιοχές αυτές, που ονομάστηκαν Περιοχές Άνευ Δρόμων – ΠΑΔ, πλέον απαγορεύεται η διάνοιξη δρόμων και κάθε μορφή αλλοίωσης του περιβάλλοντος. Με τον τρόπο αυτό, προστατεύονται τα βουνά από την απαξίωση των οικοσυστημάτων τους και την αισθητική υποβάθμιση. 

Η παρέμβασή μας, στη συνέχεια, αναφέρεται στον ορεινό όγκο «Χιονοβούνι» που ευρίσκεται γεωγραφικά στην ανατολική Πελοπόννησο, μεταξύ των Δήμων Νότιας Κυνουρίας και Μονεμβάσιας. Το «Χιονοβούνι», όπως σαφέστατα προκύπτει από την Μελέτη «Περιοχές άνευ δρόμων και βιώσιμη ανάπτυξη στην Ελλάδα» (ακρωνύμιο “ROADLESS”), που συντάχθηκε από τη μη κερδοσκοπική Εταιρεία «ΠΙΝΔΟΣ Περιβαλλοντική» σε συνεργασία με το εργαστήριο βιοποικιλότητας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, πληροί όλα τα κριτήρια ένταξης σε καθεστώς Προστασίας. Από άποψη έκτασης κατατάσσεται 6ο στην επικράτεια, με τιμές 40 km2 και 97 km2 στις αντίστοιχες ζώνες ΠΑΔ και ΑΦΠ. Επιπρόσθετα, το 50% της έκτασης περιλαμβάνεται στο προστατευόμενο δίκτυο NATURA και παρουσιάζει μέγιστο υψόμετρο 1.300 μέτρα. 

Πριν κάνω συγκεκριμένο το αίτημά μου, παραθέτω τρεις συγκεκριμένες αναφορές για τον ορεινό όγκο «Χιονοβούνι» και τις εγγύς γύρωθεν περιοχές, που περιέχονται στο εγκεκριμένο, αλλά και στο προς θεσμοθέτηση αναθεωρημένο Περιφερειακό Χωροταξικό Σχέδιο Πελοποννήσου:

- Για την ευρύτερη περιοχή του «Χιονοβουνίου» (ΔΕ Ζάρακα, Κρεμαστή, Κοσμά κ.ά.), λόγω της έντονα φθίνουσας δημογραφικής και αναπτυξιακής πορείας, προτείνεται κατά προτεραιότητα εφαρμογή πρότυπων προγραμμάτων ολοκληρωμένης ανάπτυξης μετά από εκπόνηση ειδικών χωροταξικών μελετών ως περιοχές ειδικών χωρικών παρεμβάσεων (ΠΕΧΠ). Δίνεται δε κατεύθυνση για εναλλακτικό τουρισμό (αγροτουρισμός, ορεινές διαδρομές, παραδοσιακοί οικισμοί κ.ά.), σε συνδυασμό με ανάπτυξη και προστασία του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος (ΦΕΚ 1485/Β/2003, παρ.3.3.1, Ορεινός Χώρος).

- Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Προγράμματος MEDALUS για τον καθορισμό των περιβαλλοντικά ευαίσθητων περιοχών στην ερημοποίηση, η ευρύτερη περιοχή του «Χιονοβουνίου» ανήκει στην δυσμενή κατηγορία των περιοχών που απειλούνται με ερημοποίηση υψηλού κινδύνου λόγω διάβρωσης. Στο αναθεωρημένο Περιφερειακό Πλαίσιο επισημαίνεται ότι «πιθανή μεταβολή μεταξύ λεπτής ισορροπίας του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης δραστηριότητας θα οδηγήσει στην ερημοποίηση (μείωση βιολογικού δυναμικού, απώλεια φυτοκάλυψης, αύξηση ρυθμού διάβρωσης κλπ.) (A2 – Κεφ.3, παρ. 3.3, Φυσικοί Πόροι). Στις δε κατευθύνσεις του αναθεωρημένου Πλαισίου, αναφορικά με το σχεδιασμό για την αντιμετώπιση του κινδύνου ερημοποίησης, δίνεται προτεραιότητα – λόγω του υψηλού κινδύνου διάβρωσης – στη βόρεια και ανατολική Λακωνία (όπου τοποθετείται το «Χιονοβούνι») (Β2 – Κεφ.1γ, Στρατηγικές Κατευθύνσεις Χωρικής Ανάλυσης).

- Στην μελέτη Τοπίου του προς αναθεώρηση Περιφερειακού Πλαισίου Πελοποννήσου, η περιοχή του «Χιονοβουνίου» υπάγεται στην «ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΕ 14 ΝΟΤΙΑ ΚΥΝΟΥΡΙΑ & ΖΑΡΑΚΑΣ» και γίνονται μεταξύ των άλλων οι πιο κάτω αναφορές:

1. ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ ΝΟΤΙΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ: Πρόκειται για τόπο υψηλής οικολογικής αξίας με ενδιαφέρον έντονο τοπίο μεγάλης φυσικότητας, με ποικιλία μορφότυπων με αξιόλογο τοπίο στις ακτές και παραδοσιακούς οικισμούς. Οι κύριες απειλές εστιάζονται σε πυρκαγιές, διάβρωση – ερημοποίηση και μεγάλα τεχνικά έργα όπως χωροθετήσεις ΑΠΕ κλπ.
2. ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ ΖΑΡΑΚΑ: Πρόκειται για τόπο υψηλής οικολογικής αξίας με ενδιαφέρον ορεινό τοπίο και αρκετά αξιόλογο στις ακτές, με θέσεις ευρείας και αξιόλογης θέας. Στην υποενότητα πρόσφατα θεσμοθετήθηκαν με Προεδρικό Διάταγμα (ΦΕΚ 84/ΑΑΠ/2012) 13 παραδοσιακοί οικισμοί. Η περιοχή, στο σύνολό της, έχει μεγάλη ποικιλία βιοτόπων στους οποίους διαβιούν προστατευόμενα είδη πανίδας και αποδημητικά πουλιά. Σχεδόν ολόκληρη η περιοχή έχει χαρακτηρισθεί ως ΕΖΔ (GR2540001 – όρη Γιδοβούνι, Xιονοβούνι, Γαϊδουροβούνι, Κορακιά, Καλογεροβούνι, Κουλοχέρα & περιοχή Μονεμβασίας). Οι κύριες απειλές υποβάθμισης εστιάζονται σε τεχνικά έργα που λόγω του έντονου, γυμνού αναγλύφου επεμβαίνουν σημαντικά στο τοπίο και είναι ορατές σε ευρύτερη περιοχή (διάνοιξη δρόμων, ανεμογεννήτριες κλπ.). Επίσης έργα ΑΠΕ, ανάλογα με την θέση και την πυκνότητά τους, ενδέχεται να επηρεάσουν τους οικότοπους ορνιθοπανίδας. Λοιπές σημαντικές απειλές είναι πυρκαγιές, διάβρωση – ερημοποίηση (Κεφ.5, Μελέτη Τοπίου).

Παράλληλα, στον ίδιο ορεινό χώρο του «Χιονοβουνίου», σύμφωνα με στοιχεία από τον Γεωπληροφοριακό χάρτη της ΡΑΕ του Μαΐου του 2022, υπάρχει αίτημα εγκατάστασης για 15 ΑΣΠΗΕ, εκ των οποίων 10 είναι προς αξιολόγηση από την Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας και 5 διαθέτουν ήδη άδεια παραγωγής.

Από τα παραπάνω προκύπτει εμφανώς απόλυτη ασυμβατότητα μεταξύ του χαρακτηρισμού της περιοχής του «Χιονοβουνίου» ως ΠΑΔ και της χωροθέτησης ΑΣΠΗΕ, καθότι, αν έστω και ένας ΑΣΠΗΕ εγκατασταθεί στην περιοχή, με την απαιτούμενη νέα διάνοιξη οδού προσπέλασης, αυτόματα ακυρώνεται ο χαρακτηρισμός της ως ΠΑΔ και κατά συνέπεια ο βαθμός προστασίας της.

Όλα τα παραπάνω, κύριε Υφυπουργέ, θα πρέπει να θεωρηθούν σε συνδυασμό με την απουσία των απαιτούμενων αναπτυξιακών εργαλείων για την επίμαχη περιοχή, καθώς παρατηρούνται τα εξής:

- Μη θεσμοθέτηση εισέτι των Ειδικών Πλαισίων ΑΠΕ και Τουρισμού.

- Μη θεσμοθέτηση εισέτι του αναθεωρημένου Περιφερειακού Πλαισίου Πελοποννήσου.

- Μη ολοκλήρωση των εκπονούμενων Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών για καθορισμό χρήσεων Γης στις περιοχές του δικτύου Natura.

- Απουσία σύνταξης Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων για την περιοχή.

Το αποτέλεσμα τελικά είναι οι κρίσιμες επιλογές για την περιοχή να λαμβάνονται «νομότυπα» μεν,  χωρίς ουσιαστική εκτίμηση – στάθμιση των επιπτώσεων δε, άρα πρόχειρα και αντιεπιστημονικά. Είναι ξεκάθαρο ότι, χωρίς τη λειτουργία των απαραίτητων χωροταξικών εργαλείων, η περιοχή καθίσταται πλήρως θεσμικά εκτεθειμένη σε μη αναστρέψιμες παρεμβάσεις με συνέπειες αναπτυξιακά και περιβαλλοντικά οδυνηρές.

Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι η επιστήμη είναι αυτή που μπορεί να προσδιορίσει τις λεπτές ισορροπίες, ώστε ΚΑΙ να προωθηθεί η χωροθέτηση ΑΠΕ σε περιοχές με υψηλό αιολικό δυναμικό, στην κατεύθυνση της αναγκαίας πράσινης μετάβασης, ΚΑΙ οι ΑΠΕ να αποκλειστούν από τις περιβαλλοντικά σημαντικές περιοχές. Ειδικά σε περιοχές Ειδικών Χωρικών Παρεμβάσεων, όπως αυτή του «Χιονοβουνίου», o χωροταξικός και ο πολεοδομικός σχεδιασμός πρέπει να είναι οι βασικοί γνώμονες διαμόρφωσης του αναπτυξιακού μοντέλου.

ΜΕΤΑ ΤΑΥΤΑ, ζητούμε από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και τους αρμόδιους φορείς να εξετάσουν το θέμα κατά προτεραιότητα, και να πράξουν τα δέοντα για την άμεση ένταξη του ορεινού όγκου «Χιονοβούνι» στις Περιοχές Άνευ Δρόμων (ΠΑΔ), καθόσον αντικειμενικά πληροί όλα τα απαιτούμενα κριτήρια, όπως αυτά καθορίσθηκαν από τη σχετική εκπονηθείσα Μελέτη. Σε αντίθετη περίπτωση, ο αποκλεισμός του θα επιφέρει, κατά την άποψή μου, οδυνηρές αναπτυξιακές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις για την ευρύτερη περιοχή, μη αναστρέψιμες.

Νέα Σμύρνη

6-5-2022

σπύρος πετρολεκας

σπύρος πετρολέκας    Επικοινωνήστε με το συντάκτη του ψηφίσματος